"Η Άνοιξη μέσα από τον κύκλο της Περσεφόνης"

ΤΗΣ ΓΙΩΤΑΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ στον Αγγελιοφόρο της Κυριακής, 22.03.2015

Μια διαφορετική προσέγγιση-ερμηνεία της... άνοιξης. Λιγότερο συμβατική και έξω από συνήθεις φόρμες και στερεότυπα. Με διάθεση αυτονόμησης από τις κλασικές, παραδοσιακές προσεγγίσεις με τα λουλούδια και τα βάζα. Αλλά ίσως και μια πιο βαθύτερη ερμηνεία όχι μόνο της εποχής του χρόνου με τη στενή έννοια του όρου, αλλά και της αναγέννησης που αυτή συμβολίζει, αποτελεί η έκθεση με τίτλο «Ανοιξη μέσα από τον κύκλο της Περσεφόνης», η οποία θα εγκαινιαστεί στις 26 Μαρτίου και θα διαρκέσει μέχρι και τις 6 Μαΐου, στην γκαλερί Ειρμός (Λ. Νίκης 17, τηλ. 2310/222.863).
Συνολικά παρουσιάζονται περισσότερα από 25 έργα όχι όμως μόνον ενός εκφραστικού μέσου. Οι επισκέπτες της έκθεσης θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κλασικούς επιτοίχιους καμβάδες και σχέδια, μέχρι κεραμικά, φωτογραφίες και μάσκες. Τα έργα υπογράφουν οι Γιώργος Βακαλό, Γιώργος Βακιρτζής, Νάνος Βαλαωρίτης, Παύλος Βασιλειάδης, Σπύρος Βασιλείου, Γιάννης Γαΐτης, Δημήτρης Γέρος, Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, Κώστας Γραμματόπουλος, Γιάννης Κόττης, Caroline Luigi, Δημήτρης Μυταράς, Nelly’s, Ντίνος Παπασπύρου, Φαίδων Πατρικαλάκις, Σελέστ Πολυχρονιάδη, Στέλιος Σκούλος, Βασίλης Σπεράντζας, Γιώργος Σταθόπουλος, Γιάννης Τσαρούχης και Αλέκος Φασιανός, ενώ οι δυο μάσκες είναι ευγενικό δάνειο από το Εθνογραφικό Μουσείο Γιώργη Μελίκη-Κέντρο Ελληνικής Μάσκας.
Ο Δημήτρης Τόλης, που υπογράφει και την επιμέλεια της έκθεσης, μιλώντας στον «ΑτΚ», εξηγεί για το σκεπτικό της διαφορετικής αυτής προσέγγισης: «Πέρα από τη χρονική συγκυρία, θέλαμε να εστιάσουμε στην όλη αλλαγή που βιώνουμε, στην ιδέα της αναγέννησης και αναπόφευκτα της ελπίδας που συνεπάγεται ο ερχομός του νέου, που παίρνει τη θέση του παλιού, του φθαρμένου. Θέλαμε χρώμα, αλλά όχι περιοριστικές και κλασικές αποτυπώσεις που θα περιορίζονταν σε βάζα με λουλούδια, μια στείρα εικόνα της φύσης, αλλά σε κάτι που θα αποτύπωνε ακριβώς αυτήν τη μαγεία της δημιουργίας. Ως εκ τούτου ο μύθος της Περσεφόνης προέκυψε ιδανικά. Κοιτούμε ψηλά, μα με τον Αδη στο νου μας. Δείχνουμε την Κόρη στο στερέωμα, σύνολο ουράνιων σημείων, καρτερώντας, απελπιστικά χθόνιοι, το αναδιπλούμενο πεπρωμένο της πλάσης. Ομως η Περσεφόνη συστήνει και συντηρεί την ελπίδα. Συνυπάρχει σε δύο κόσμους και μοιράζεται ανάμεσα στο σκοτάδι και στο φως. Φέρνει μα και παίρνει μαζί της ζωή και το μόνο που μένει να συγκρατεί τα πάντα είναι η γνώση πως θα επιστρέψει ξανά».
Μυθικός και συμβολιστικός άξονας
Τα έργα της έκθεσης αναπτύσσονται και παρουσιάζονται γύρω από τρεις άξονες, το μυθικό, το συμβολιστικό και το νατουραλιστικό. Ο Δημήτρης Τόλης διευκρινίζει για καθεμιά από τις παραπάνω ενότητες: «Στη μυθική ενότητά μας παρουσιάζεται η γυναίκα Περσεφόνη μέσα από έργα όπως αυτά του Γραμματόπουλου, του Γκίκα, του Σκούλου, του Βακιρτζή, του Πατρικαλάκι και τα κεραμικά του Σπεράντζα. Την Περσεφόνη συνοδεύει μια σκοτεινή μορφή, είτε ο Αδης, είτε το είδωλό της στο επέκεινα, περιγράφοντας γλαφυρά το κοσμικό δράμα του προαιώνιου μύθου και το μυστικό δίπολο έρωτα - θανάτου. Η ''γήινη'' φύση της διήγησης εντοπίζεται στα υλικά και στις υφές (Πατρικαλάκις, Βακιρτζής, Σπεράντζας), ενώ η ηλικία της από την άλλη, αποδίδεται με φόρμες όπου το πρωτόγονο εναλλάσσεται με το αρχαϊκό και το νεοκλασικό. Στη συμβολιστική ενότητα, όσο και αν φαίνεται παράδοξο να συγκροτείται μια τέτοια σε μια έκθεση αμιγώς συμβολιστική στο σύνολο και την ουσία της, έχουμε έντονη την παρουσία των σημείων. Ανθισμένες κεφαλές (Τσαρούχης, Γαΐτης, Φασιανός), Επιτάφιος (Nelly’s), πύλες (Βακαλό, Γέρος, Καραβούζης) αλλά και μια ατόφια λαϊκή προσέγγιση μέσα από το μαγιάτικο στεφάνι (Βασιλείου), το νομαδικό χαλί και τις μάσκες των δρώμενων της Νάουσας μας μιλούν για το Πέρασμα. Μας μιλούν για εκείνη τη μυστική διαδρομή από το θάνατο στη ζωή, από το χειμώνα στην άνοιξη, από το φόβο στην ελπίδα αλλά και πίσω πάλι. Το μαγικό στοιχείο, στενά συνδεδεμένο με το τελετουργικό (Κόττης, μάσκες) και το μυστηριακό (Βακαλό, Βαλαωρίτης), είναι πρόδηλο στις δύο αυτές ενότητες».
Νατουραλιστική ενότητα
Η ίδιος σχετικά με τη νατουραλιστική ενότητα περιγράφει: «Ο κύκλος των εποχών (Παπασπύρου), η ανθοφορία και το ''κάρπισμα'' της Γης (Φασιανός, Γέρος, Τσίγκος) συνδέουν τη μυθιστορία με το φυσικό κόσμο. Μας οδηγούν πέρα από το ένστικτο και τη συναίσθηση στο ασφαλές περιβάλλον της παρατήρησης και των πέντε αισθήσεων, στην ψευδαίσθηση της ύπαρξης ενός κόσμου περατού και εύλογου. Αυτό μόνον μέχρι να ακούσουμε τον αέρα να σφυρίζει ανάμεσα στα σπαρτά, τον ήχο που κάνουν οι μίσχοι καθώς μεγαλώνουν, να δούμε το πεφταστέρι που σάλπισε τις τελευταίες εντολές των θεανθρώπων».
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις εκπλήξεις της έκθεσης είναι ένα ιδιαίτερο χαλί, αλλά και τα κεραμικά του Σπεράντζα, αφού όπως υπογραμμίζει ο κ. Τόλης, «τα κεραμικά του είναι μια δουλειά μοναδική και πέρα από το χρόνο. Είναι αν θέλετε η έκπληξη για κάτι που το ευρύ κοινό δεν ήξερε».